Pisanie książki. Czym jest research i kto go robi?

Właśnie zakończyły się prace nad Twoją książką – wreszcie postawiona została ostatnia kropka i nie wiesz, co zrobić? Masz kilka opcji, a pierwszą z nich powinna być konsultacja z profesjonalistą, który sprawdzi Twój tekst pod kątem poprawności. Jednak nie tylko tej dotyczącej języka – błędów ortograficznych, interpunkcyjnych czy literówek; liczy się również praca nad stylizacją, powtórzeniami, melodyjnością (lekkością) oraz... research. Czym jest i kto za niego odpowiada?

Fikcja literacka a research

Nie każdy autor zdaje sobie sprawę z tego, o co właściwie chodzi w pojęciu fikcji literackiej. Wielu szczególnie początkujących autorów, szczególnie selfpublisherów, pisząc powieść, nie zastanawia się nad jej realizmem, ponieważ „to tylko fikcja”. Jednak wszystko, jak zwykle, zależy od gatunku. W przypadku powieści, których akcja dzieje się w uniwersum realnym – historycznym bądź współczesnym – a nie fantastycznym, obowiązkiem autora jest zadbać o maksymalny realizm. Fikcja literacka oznacza jedynie tyle, że przedstawione wydarzenia nie miały miejsca naprawdę, jednak nadal obarczone muszą być sensem i prawdopodobieństwem. Możemy więc pisać kryminał o wymyślonym policjancie z USA, jednak jako autorzy musimy znać przepisy prawa stanowego, kulturę życia w USA, by oddać jego atmosferę oraz chociażby określenia tamtejszych stopni policyjnych (oficer zamiast posterunkowego itp). A jeśli nie my, to kto powinien wskazać nam ewentualne potknięcia?

Redaktor od wszystkiego

Oczywiście, że redaktor – niemniej tutaj, zanim podejmiemy się współpracy, szukajmy wśród specjalistów, w których portfolio dominują powieści naszego gatunku. Nie każdy redaktor z reguły zwraca uwagę na research; choć mówi się, że redaktor powinien poprawić wszystko, na co zwróci uwagę, jeśli specjalizuje się w redakcji romansów osadzonych w Polsce, może po prostu nie zauważyć nieścisłości fabularnych w innych gatunkach. Jako że selfpublisherzy sami podejmują współpracę zarówno z korektorem, jak i redaktorem, warto zwrócić się o pomoc do kogoś, kto w swojej ofercie wspomina o researchu konkretnego rodzaju literatury.

Jeśli nie redaktor, to betareader

Przy czym warto pamiętać, że niektórzy redaktorzy mogą doliczać go jako usługę płatną ekstra. Możemy także skorzystać z usług betareaderów (na przykład pasjonatów kultury Stanów Zjednoczonych lub osób, które w danym kraju mieszkają i znają jego specyfikację). Ci nie muszą przecież znać się na redakcji – wystarczy, że sprawdzą Twój tekst pod kątem realizmu, nie ingerując w poprawność i budowę zdań, w tym pracę redaktora (jeśli już ją ukończył, ale nie przeprowadził researchu). Niemniej i oni zrobią to za opłatą, jeśli więc zastanawiasz się, ile kosztuje wydanie książki idealnej – już w tym momencie na pewno wiesz, że nie jest to najtańsze marzenie.

A co, jeśli nie skorzystasz z żadnej pomocy? W takim wypadku musisz liczyć się z tym, że każda niezgodność może zostać Ci wytknięta w recenzjach i opiniach czytelniczych – już po wydaniu. Tylko... czy to naprawdę aż tak się opłaca?